“Đi giữa trời rực rỡ” là bộ phim truyền hình hot hit ở thời điểm hiện tại. Người ta yêu thích bộ phim này vị nội dung hấp dẫn, thú vị và lồng ghép đời sống của người Dao rất sinh động. Giống như những dân tộc anh em khác, người Dao có văn hoá, tín ngưỡng và đời sống sinh hoạt rất đặc trưng. Vậy nhân đây hãy cùng Hôm Nay Đi Đâu khám phá những nét văn hoá của người Dao xem có gì đặc sắc nhé.
Tìm hiểu về những nét văn hoá của người Dao
Tục thờ cúng ông bà
Đối với người Dao, việc thờ cúng đặc biệt được chú trọng, vì vậy các nghi lễ liên quan đến thờ cúng tổ tiên luôn được đồng bào duy trì, thể hiện với những nghi lễ độc đáo, đặc sắc. Nghi lễ thờ cúng nói chung của người Dao mang đậm tính nhân văn, hướng con người nhớ đến nguồn cội, xua đuổi cái ác và là sợi dây liên kết cộng đồng sâu sắc.
Trong văn hoá của người Dao, nghi lễ thờ cúng sử dụng nhiều tranh cúng và mỗi dịp lễ Tết, lại có những loại tranh cúng riêng.Trong đó phổ biến là bộ tranh Tam Tượng (hay còn gọi là Tam Thanh) và bộ Đại Đường Quân. Tranh thờ không chỉ là tín ngưỡng mà còn thể hiện niềm tin của người Dao với cuộc sống.
Đồng bào quan niệm, các vị thần linh luôn nhìn thấu mọi việc và sẵn sàng phạt người nào định làm điều ác. Chỉ cần nhìn ngắm bức tranh có các vị thần được khắc họa oai nghiêm là những ai có ý định làm việc xấu sẽ phải dừng lại.
Tết Nhảy – Nét văn hoá của người Dao
Tết cổ truyền của người Dao diễn ra cùng dịp với Tết Nguyên đán của người Việt, thường sớm hơn nửa tháng và kết thúc tương tự. Vào những ngày giáp Tết (tháng 12 âm lịch), dân bản tập trung tại nhà trưởng bản hoặc một nhà nào đó theo phiên để cùng nhau tiến hành “Tết Nhảy”.
Từ bao đời nay, Tết nhảy là nét văn hóa của người Dao không thể thiếu trong mỗi dịp tết đến, xuân về. Để chuẩn bị cho “Tết Nhảy”, các thanh niên trong làng phải tập các điệu múa, điệu nhảy và phải chuẩn bị gươm đao bằng gỗ để múa.
Trong “Tết Nhảy”, mỗi người phải nhảy múa đến hàng trăm lượt trong tiếng chuông, tiếng trống giục giã. Người tham dự Tết, nhảy múa liên tục cả ngày cả đêm, ai mệt thì ra, người khác sẽ thay thế. “Tết Nhảy” của người Dao là tết của gia đình nhưng lại được cả bản coi như là tết của chung.
“Tết Nhảy” là nét sinh hoạt văn hóa mang tính tổng hợp của các loại hình nghệ thuật dân gian như nhảy múa, âm nhạc, ngôn ngữ… tất cả đã làm nên vũ điệu sắc màu độc đáo riêng của người Dao.
Tết Nhảy là nét văn hoá đặc trưng không thể thiếu của người Dao
Lễ cấp sắc
Đây là một trong những nét văn hóa của người Dao rất đặc sắc. Theo quan niệm của đồng bào, lễ cấp sắc là một thủ tục không thể thiếu của đàn ông dân tộc Dao, được cấp sắc mới được coi là người đàn ông đã trưởng thành và có đủ quyền tham gia các công việc của cộng đồng.
Lễ cấp sắc của người Dao thường được tổ chức vào tháng 11, 12 hoặc tháng Giêng hàng năm, với rất nhiều nghi lễ đa dạng và độc đáo của các ngành đồng bào Dao. Mỗi ngành Dao đều có không gian hành lễ, mang đặc trưng riêng. Với những giá trị đặc sắc, nghi lễ cấp sắc của người Dao đã được công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.
Tục cưới hỏi trong văn hoá của người Dao
Nhà trai mang gà, rượu, thịt sang nhà gái đưa đồng bạc trắng, tuỳ từng địa phương số tiền thách cưới là 1,20 hoặc 30 đồng bạc hoa xoè. Số bạc này nhà gái dùng để chuẩn bị quần áo, tư trang để cô dâu về nhà chồng. Từ khi ăn hỏi đến khi cưới khoảng 1 năm để cô gái phải thêu thùa quần áo cưới.
Để báo hỉ cho khách đến dự đám cưới, hai bên gia đình dùng vỏ quả bầu khô cắt ra từng viên nhỏ như hạt bầu nhuộm bằng màu hồng. Người thân thường cho hai hạt (nghĩa là người được nhận hạt vỏ bầu này được mời thêm một người nữa, thường là vợ hoặc chồng). Bao nhiêu khách thì chuẩn bị bấy nhiêu hạt (việc dùng vỏ quả bầu cắt nhỏ để báo hỉ có liên quan đến sự tích chuyện nạn hồng thuỷ của người Dao).
Tục lệ cưới hỏi của người Dao rất độc đáo
Hát Páo Dung
Hát Páo Dung được coi là như một trong những báu vật văn hóa của dân tộc Dao. Hát Páo Dung thể hiện những tâm tư, tình cảm và ước muốn của người Dao trong cuộc sống thường ngày.
Ở mỗi ngành Dao, Páo Dung lại được biểu diễn khác nhau, có vùng thì với âm điệu trầm kéo dài, có vùng âm điệu lại cao, bay bổng. Tuy có sự khác nhau về cách thể hiện giữa các ngành Dao, nhưng những làn điệu Páo Dung của đồng bào Dao đều có nét chung là đề cao lẽ sống, cách ứng xử, ca ngợi thiên nhiên và tinh thần lao động sáng tạo.
Với sự độc đáo này, nghệ thuật hát Páo Dung không chỉ là nét văn hoá của người Dao mà còn được công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.
Trang phục truyền thống
Trang phục của người phụ nữ Dao gồm: áo, yếm, xà cạp, cùng đồ trang sức vàng bạc, khăn vấn đầu… Đối với trang phục của nam giới thì rất đơn giản, đó là những chiếc áo ngắn, xẻ ngực, cài cúc trước ngực và thường cài 5 cúc. Quần rất rộng đũng, có thể cử động trong mọi tư thế.
Cả nam, nữ và trẻ con người Dao đều thích đeo trang sức như vòng cổ, chân, tay. Ngoài việc làm đẹp thì chúng còn mang giá trị nhân văn, tín ngưỡng. Theo truyền thuyết kể lại, người đeo trang sức bằng bạc thì sẽ trừ tà ma, tránh gió và thậm chí là được thần linh phù hộ.
Trang phục truyền thống mang đậm nét văn hoá của người Dao
Mỗi dân tộc, mỗi vùng miền đều có những nét văn hoá, tín ngưỡng, trang phục truyền thống riêng biệt, mang tính đặc trưng và làm nên “linh hồn” của nơi đó. Người Dao cũng như vậy. Bài viết trên đây đã điểm qua những nét văn hoá của người Dao, dĩ nhiên là chưa đầy đủ nhưng phần nào cũng thể hiện được sự đặc sắc của dân tộc này. Nếu bạn có hứng thú với những chủ đề vùng miền thì có thể tìm hiểu thêm tại chuyên mục Văn Hóa của Hôm Nay Đi Đâu nhé. Hẹn gặp lại bạn trong những bài viết sau.
